Zaman makineleri mümkün mü? Bunlar, birçok bilim adamının ve mucidin zihnini meşgul eden sorulardır. Bu soruların cevapları, arkasındaki teoriler kadar çeşitlidir. Bu yazıda, zaman yolculuğu kavramını ve sınırlarını anlamak için kullanılan bazı model ve teorileri inceleyeceğiz. Daha sonra, zaman yolculuğuyla gelen bazı paradokslara bakacağız. Ardından, zaman makinelerinin potansiyel kullanımlarına bakacağız.
Zaman Yolculuğu Teorileri
Zaman yolculuğuyla ilgili üç temel teori vardır: “sabit zaman çizelgesi”, çoklu evren ve çoklu evrenler teorisi. Bu infografik, her bir teoriyi tartışır ve önemini açıklar. Hangi teorinin gerçekleşmesinin daha olası olduğunu anlamak için “Yıldızlararası” filmini incelememiz gerekecek.
En basit teoriye görelilik denir. Evrendeki her şeyin birbirine göre hareket ettiğini ve zamanın her yerde aynı hızda işlemediğini belirtir. Işık yolculuğu da bu teorinin bir örneğidir. Işık hızı sabit kalır ve hiçbir şey ondan daha hızlı gidemez. Bu teori doğruysa, gerçek hayatta zaman yolculuğu mümkündür. Aynı zamanda, insan vücudu zamanı geri alabildiği için, insanların neden zamanda ileri geri gidebildiğini de açıklıyor.
Farklı bir teori türü, zaman yolculuğunun nasıl mümkün olabileceğini açıklamak için zamanın akışı ilkesini kullanır. Bir kişi zamanda atlayarak orijinal zamanına geri dönebiliyorsa, varış noktasına kadar zamanın normal seyrini takip edebilir. Yolcunun eylemleri, bu nedenle, belirli bir geleceğe yol açar. Takip eden paradoks, zaman yolcusu makineden çıktıktan sonra ortaya çıkar. Zamanda ileri geri gitmenin birçok yolu vardır.
Zaman yolculuğunun iki temel teorisi vardır: önleyici teori ve önleme teorisi. Birincisine genellikle önleme teorisi, ikincisine ise önceden belirleme teorisi denir. Bu teoriye göre, zaman yolcusu nesnelerle veya atalarıyla temas kuramaz. Bu, seçme özgürlüğü ile tutarlı olmayacak ve dini sorumluluk sorununu gündeme getirecektir. Bu teoride, gerçekleşmesi olası değildir, ancak yine de olabilir.
Zamanda yolculukla ilgili başka teoriler de var. David Lewis’in tanımı en yaygın olanıdır. Kalkış ve varış anındaki zaman arasındaki fark, iki zaman arasındaki farktan daha büyük olduğunda, zamanda yolculuk meydana gelir. Jane bir saatliğine seyahat ederse, gideceği yere gerçekte olduğundan iki saat önce varırdı. Paradoks bir insan için düşünülemez, ancak bu teoride, her şeyi bilen bir varlığı hayal etmemiz gerekir.
Zaman Makinesi Modelleri
Zaman makinelerinin modelleri 1940’lardan beri birçok insanın favori hobisi olmuştur. 1960’larda HG Wells, filmde zamanda yolculuk kavramını göstermek için kullanılan minyatür bir Zaman Makinesi tasarladı. Şimdi bir kit olarak mevcuttur. Kit, mümkün olduğunca doğru olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu, tüm makinenin ayrıntılı bir çizimini, belirli parçalar için tam boyutlu şablonları ve tabanı ve aksesuarlarını oluşturmak için mantıksal bir diziyi içerir.
Ancak bir zaman makinesi kavramı çok gerçekçi olmasa da, maceracı teorisyenler bir tane inşa etmeye çalışmaktan hiçbir zaman direnemediler. Bir zaman makinesi inşa etmek için bilim adamları, evrenin çok sıra dışı bazı özelliklerini hayal etmek zorunda kaldılar. Gödel’in modelinde, evren genişlemez ve solucan deliği modeli, negatif maddenin, negatif kütlesi ile evrende çok büyük miktarlarda var olduğu kavramına dayanır. Bazı fizikçiler negatif maddenin var olduğuna inanırken, hiç kimse varlığının kanıtını bulamadı.
Bu fizik literatürü büyürken, felsefi çıkarımlar yalnızca teğetseldir. Zaman yolculuğunun paradoksları, zaman makinesi literatüründe büyük ölçüde göz ardı edilmiştir. Aslında, zaman makinesi literatürünün çoğu, zaman yolculuğunun mümkün olduğunu ve kapalı zaman benzeri eğrilerin varlığının zaman yolculuğu olasılığına eşdeğer olduğunu vurgular. Aynı şey dünya çizgileri için de geçerlidir. Zaman makineleri hakkındaki bu fizik literatürü, zaman makinelerinin varlığını dünya çizgilerinin ve kapalı zamana benzer eğrilerin varlığıyla eşitler.
Bu felsefi kaygılar zaman makineleriyle ilgisiz olsa da, yerçekimi teorileri için ilginç temel sorunları gündeme getiriyorlar. Filozoflar bu soruları açıklığa kavuşturabilir ve diğer felsefi kaygılarla ilişkilendirebilir. Örneğin Penrose’un kozmik sansür varsayımı felsefi soruları gündeme getiriyor. Ve filozoflar zaman yolculuğunun ortaya çıkardığı paradoksları netleştirebilirler. Bu felsefi kaygılara ek olarak, bu makale, ilgili fizik literatürüne işaret ederek, zaman makinesi kavramlarını teknik olmayan bir şekilde ele almaktadır.
Zaman Yolculuğunun Sınırlamaları
Zaman makineleriyle zaman yolculuğunun çeşitli fiziksel sınırlamaları vardır. Bu sınırlamalar, taşıma kapasitesini ve enerji yoğunluğunu içerebilir. Bazı evrenlerde kütle ve enerji yoğunluğunun katı üst sınırları vardır ve hiçbir şey ışık hızından daha hızlı hareket edemez. Bununla birlikte, bir bilim adamı, bir zaman makinesinin nasıl yaratılacağını ve zamanda geriye nasıl gidileceğini çözmüş olabileceğine inanıyor. Aslında, çalışmaları zaman yolculuğunun doğasını incelemenin yeni yollarını açmış olabilir.
Zaman makineleri ile zamanda geriye gitmek mümkündür, ancak yaratılış tarihlerinin ötesine geçmek mümkün değildir. İlk zaman makinesinin mucitleri, cihazlarının çalışmadığına inanmış olabilirler, çünkü 1941’de bir test uçuşu sırasında düşen bir zaman makinesi zaten bir arızaydı. İster bir tasarım hatası olsun, isterse sabotaj olsun, bu keşfe kadar zamanda yolculuk imkansızdı.
Einstein’ın teorileri de sorunludur. Genel görelilik teorisi, zaman ve uzayın mutlak olduğunu ve bu nedenle bir zaman makinesiyle zaman yolculuğunun uzayda seyahat edebilen süper parlak bir cihaz gerektirdiğini belirtir. Basit bir kara delik kullanarak zamanda geriye gitmek de mümkün değildir. Uzayda her şeyi yutar. Zaman yolculuğunun teknik sınırlamalarına ek olarak, zaman yolculuğunun başka teorik sınırlamaları da vardır.
Olası bir çözüm, uzayda ve zamanda seyahat edebilen egzotik madde kullanmaktır. Bunu yaparsanız, Cauchy ufkunu atlatmak zorunda kalacaksınız. Bununla birlikte, kompakt olmayan bir başlangıç yüzeyi zaman yolculuğuna izin verebilir. Bu teori, bu sorunun üstesinden gelmenin tek yolu olabilir. Başka bir yöntem, bir kara delik veya solucan deliği kullanmak olacaktır. Ancak bu yöntemler işe yaramazsa, uzay-zamanlarda hiçbir şekilde seyahat edemeyecekler.
Kara deliklere ek olarak, başka bir potansiyel zaman yolculuğu yöntemi de solucan deliklerinin kullanımını içerecektir. Bir solucan deliği, uzay ve zamanın iki bölgesini birbirine bağlayan iki kara deliğin yarattığı bir solucan deliğidir. Bununla birlikte, bu yöntemin çalışması için egzotik büyütme gerekir. Zaman makineleriyle zaman yolculuğunun ana sınırlamalarından biri, geçmişi değiştirememeleri ve geriye gidememeleridir. Bununla birlikte, uzay yolculuğuna ilgi çekici bir alternatiftir.
Zaman Yolculuğunun Paradoksları
Bir makineyle zaman yolculuğunun en ünlü paradokslarından biri dedeninkidir. Bu senaryoda, zaman yolculuğu yapan bir suikastçı, büyükbabası olan hedefini seçer. Kısa bir yolculuktan sonra bir solucan deliğinden çıkar ve 18 yaşında elinde bir lazer blaster olan babasıyla tanışır. Hedefteki tetiği çekiyor. Ancak suikastçı onu vurduğunda büyükbabası hala hayattadır.
Bu paradoksu çözmek için önce bir kelebeğin Teksas’taki hava sistemini nasıl etkileyebileceğini anlamak gerekir. Bu örnek, geçmişteki görünüşte küçük bir değişikliğin bugünü nasıl etkileyebileceğini göstermektedir. “Kelebek Etkisi” terimi, Ray Bradbury’nin tarih öncesi zamanlarda bir karakterin yanlışlıkla bir kelebeğin üzerine basıp gelecekte büyük değişikliklere neden olduğu “A Sound of Thunder” hikayesinden gelmektedir.
Ontolojik paradoksun klasik bir örneği Terminatör filmlerinde bulunur. Zaman içinde geri gönderilen bir kişi bir başkası tarafından kurtarıldığında, kurtarılan kişinin eylemi orijinal kişiyi veya nesneyi orijinal zamana geri götürür. Orijinal kişi veya nesne, döngüyü ne zaman başlattığını belirleyemiyor. Sonuç olarak, orijinal kişi veya nesne, döngüden kaçmak için kendi önyüklemeleriyle kendini yukarı çekmelidir.
Bunun bazı örnekleri filmlerde ve kurguda yaşanırken, gerçekte başkaları da var. A Sound of Thunder’da bir zaman yolcusu yanlışlıkla büyükbabasını öldürür ve onun kendi dedesi olduğunu anlar. Futurama serisindeki benzer bir bölüm, Fry’ın zamanda geriye gittiğini ve sözde büyükbabasını öldürdüğünü görüyor. Ancak büyükannesiyle karşılaşınca kendi dedesi olduğunu anlar!
Filozoflar, zaman makinelerinin ortaya çıkardığı çeşitli felsefi konuları araştırdılar. Zaman yolculuğunu çevreleyen felsefi tartışmalar önemli olsa da, filozoflar bir zaman makinesinin ne olduğunu tanımlayarak bu soruların açıklığa kavuşturulmasına yardımcı oldular. Ayrıca, filozoflar zaman makinesi tartışmasını felsefedeki diğer kaygılarla da ilişkilendirebilirler. Örneğin Penrose’un kozmik sansür varsayımı, genel görelilikteki determinizm hakkında bir dizi felsefi soruyu gündeme getiriyor. Felsefi bakış açıları, zaman yolculuğunu çevreleyen paradoksları netleştirmeye de yardımcı olabilir.
Yorum Yok